Việc phát triển ngành Điện lực Việt Nam theo hướng nâng cao hiệu quả và thân thiện với môi trường đòi hỏi hệ thống điện phải ngày càng trở nên thông minh và minh bạch hơn. Lưới điện thông minh là giải pháp hữu hiệu để đáp ứng nhu cầu phát triển và khắc phục tình trạng thiếu tính cạnh tranh của thị trường điện. Nhận thấy tiềm năng to lớn của lưới điện thông minh, Việt Nam đang dần đưa lưới điện thông minh vào sử dụng rộng rãi trên cả nước, cùng với sự giúp đỡ của các nước phát triển trên thế giới như Đức, Nhật Bản… Từ năm 2016, Bộ Công Thương đã phê duyệt Đề án tổng thể phát triển lưới điện thông minh tại Việt Nam do Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) hoàn thiện với mục tiêu nâng cao chất lượng điện năng, độ tin cậy cung cấp điện; góp phần trong công tác quản lý nhu cầu điện, khuyến khích sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Với định hướng đó, giai đoạn 2016 - 2021, PC Ninh Bình đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, tiếp cận hiệu quả các công nghệ mới, đưa vào vận hành cũng như hỗ trợ công tác quản lý kỹ thuật với kỳ vọng về tiềm năng lớn giúp sử dụng năng lượng điện tiết kiệm, hiệu quả, bền vững.
Định hướng lưới điện thông minh
Xây dựng trung tâm điều khiển xa và Trạm biến áp 110kV không người trực
Năm 2016, PC Ninh Bình được xem là đơn vị tiên phong đã xây dựng và đưa vào vận hành Trung tâm điều khiển xa, là một bước tiến quan trọng trong quá trình hiện đại hóa, tự động hóa hệ thống điện theo lộ trình xây dựng lưới điện thông minh. Từ mục tiêu đặt ra: Thu thập các số liệu vận hành, giám sát và điều khiển các TBA 110kV tập trung từ xa; Tiết giảm chi phí vận hành, tăng năng suất lao động, từng bước hiện đại hóa trong công tác quản lý vận hành các Trạm biến áp 110kV. Đến nay, toàn bộ 08/08 Trạm biến áp 110kV do Công ty quản lý đã kết nối SCADA, Camera về Trung tâm điều khiển xa (TTĐKX) thực hiện giám sát, điều khiển xa, được Trung tâm điều độ hệ thống điện miền Bắc và Tổng công ty Điện lực miền Bắc chấp thuận chuyển sang vận hành theo chế độ không người trực; cùng với đó là việc xây dựng hệ thống giám sát, điều khiển cho lưới trung thế trên phạm vi toàn Công ty phục vụ công tác quản lý vận hành lưới một cách trực quan, kịp thời.
Quá trình phát triển của Trung tâm điều khiển xa - PC Ninh Bình
Giám sát, điều khiển xa, tự động hóa lưới điện phân phối
Chương trình lắp đặt các thiết bị thông minh trên lưới điện góp phần giảm chi phí vận hành, tăng cường độ tin cậy cung cấp điện. Thực hiện lắp đặt Recloser trên đường dây nhằm chủ động trong việc thao tác đóng/cắt và phân đoạn lưới điện trung thế; lắp đặt các bộ cảnh báo sự cố có thể xác định khu vực xảy ra sự cố nhanh chóng thông qua các tín hiệu cảnh bảo, giảm số lượng khách hàng mất điện do sự cố gây ra. Từ giai đoạn 2015 - 2016 thực hiện thí điểm tại 1 số khu vực, đến nay, trên lưới điện toàn tỉnh Ninh Bình đã lắp đặt trên 130 thiết bị Recloser và thiết bị cảnh báo sự cố các loại.
Hệ thống Recloser, thiết bị cảnh báo sự cố
Trên lưới phân phối, hệ thống SCADA của Công ty đã kết nối trên 90 Recloser 35, 22kV; đang triển khai mở rộng kết nối đến hệ thống cảnh báo sự cố, RMU, LBS... Mọi thao tác điều khiển thiết bị, giám sát tại TBA và thiết bị phân đoạn đều được thực hiện tại Trung tâm điều khiển. Đặc biệt, năm 2020, Công ty đã triển khai ứng dụng tự động hóa mạch vòng trung áp thành công tại 01 mạch vòng trung áp 22kV lộ 476E23.3 (TBA 110kV TP Ninh Bình) - 475E23.12 (TBA 110kV Ninh Phúc). Hệ thống sử dụng phần mềm tự động hóa DAS đảm bảo các chức năng xác định nhanh điểm sự cố, điểm cô lập phù hợp và khôi phục cung cấp điện cho khu vực lưới điện bị cô lập (tự động, bán tự động, bằng tay)… Sau dự án, đội ngũ kỹ sư của Công ty đã được đào tạo, chuyển giao công nghệ, đủ năng lực để thực hiện các hạng mục mở rộng, cấu hình bổ sung mạch vòng cho hệ thống.
Ứng dụng công nghệ mới với công tác vệ sinh cách điện bằng nước áp lực cao và sữa chữa nóng lưới điện
Đội sửa chữa điện nóng lưới điện phân phối 22kV khi đang cấp điện (Hotline) chính thức đi vào hoạt động vào ngày 21/5/2019. Đây là công nghệ mới, hiện đại nhất được áp dụng ở Việt Nam, mang lại hiệu quả và có độ an toàn cao, điều đó đã được khẳng định từ niềm tin của khách hàng trong suốt thời gian qua khi hạn chế đến mức thấp nhất việc phải cắt điện của khách hàng.
Đào tạo sửa chữa lưới điện đang vận hành (live-line) và phương pháp Platform
Với đội ngũ CBCNV đã được đào tạo, tổ chức huấn luyện một cách bài bản, chuyên nghiệp, tất cả đều nắm chắc phương pháp thi công, sử dụng thành thạo các trang bị dụng cụ, kỹ năng thực hành điêu luyện, an toàn; qua quá trình triển khai thực hiện đã mang lại hiệu quả quan trọng, góp phần ngăn ngừa sự cố, giảm tổn thất điện năng trên lưới, giảm thiểu thời gian mất điện, phục vụ đời sống, sản xuất của khách hàng. Đây là một điểm nhấn đặc biệt trong công tác sản xuất kinh doanh của PC Ninh Bình cũng là hành trang quan trọng để hướng đến "Khách hàng là trung tâm" với dịch vụ tốt nhất.
Nghiên cứu, áp dụng các phương thức bảo vệ, vận hành hệ thống điện tối ưu
Để nâng cao độ tin cậy của hệ thống cũng như khả năng cung cấp điện liên tục cho các phụ tải, bên cạnh công tác đầu tư lắp đặt các thiết bị thông minh, năm 2020, Công ty triển khai tính toán, chỉnh định, cấu hình chức năng tự động đóng lặp lại - F79 (TĐL) đối với máy cắt trung thế đầu nguồn tại các trạm 110kV bước đầu đem lại hiệu quả. Đối với đặc thù cung cấp điện chủ yếu theo hình tia, áp dụng công nghệ tự đóng lại đường dây trung thế rất có hiệu quả nhất là ở những khu vực có mật độ giông sét cao, vì trong trường hợp này TĐL thành công sẽ khôi phục nguồn cung cấp cho các hộ tiêu thụ. Ở mạng vòng, cắt một đường dây không làm ngừng cung cấp điện, tuy nhiên áp dụng TĐL là hợp lí vì làm tăng nhanh việc loại trừ chế độ không bình thường và khôi phục sơ đồ lưới đảm bảo vận hành kinh tế và tin cậy.
Phương thức bảo vệ, vận hành hệ thống điện tối ưu
Bên cạnh đó, trong quá trình vận hành với khối lượng 08 TBA 110kV trên địa bàn, đơn vị quản lý phải luôn theo sát các thiết bị, báo cáo, phân tích nhanh khi xảy ra sự cố trên lưới điện để tìm nguyên nhân xử lý và khôi phục lại hệ thống. Tuy nhiên, với số lượng và chủng loại Rơle bảo vệ đang vận hành trên lưới nhiều và đa dạng, phạm vi địa lý rộng, đơn vị quản lý vận hành gặp nhiều khó khăn khi có yêu cầu cần thực hiện nhanh chóng công tác truy xuất và phân tích dữ liệu sự cố; cũng như công tác quản lý, truy cập, cài đặt thay đổi trị số Rơle bảo vệ. Xuất phát từ những khó khăn và hiện trạng hệ thống thiết bị tại các trạm 110kV, tại Trung tâm Điều khiển xa, Công ty trang bị 01 máy tính chuyên biệt cho công tác truy xuất và cài đặt Rơle từ xa; được cài đặt đầy đủ các phần mềm Rơle chuyên dụng. Về con người, cán bộ kỹ thuật phụ trách Rơle được đào tạo tập trung, có khả năng sử dụng, truy xuất thông tin cũng như cài đặt thông số Rơle nhằm phục vụ công tác vận hành và điều tra sự cố, hỗ trợ đơn vị Quản lý vận hành phân tích và báo cáo nhanh khi có sự cố xảy ra trên lưới điện 110kV, nâng cao công tác quản lý hệ thống Rơle bảo vệ trong các Trạm biến áp 110kV. Việc triển khai hệ thống không yêu cầu chi phí đầu tư cao, có khả năng tận dụng hạ tầng sẵn có của SCADA, góp phần chung vào chủ trương vận hành không người trực trạm biến áp 110kV của Tập đoàn Điện lực Việt Nam và Tổng công ty Điện lực miền Bắc.
Có thể nói, nhờ tích cực thực hiện đồng thời các giải pháp, trong đó trọng tâm là các giải pháp ứng dụng công nghệ mới vào hệ thống điện, thời gian qua Công ty Điện lực Ninh Bình đã thực hiện tốt các chỉ tiêu độ tin cậy cung cấp điện, hoàn thành tốt các chỉ tiêu kỹ thuật do EVNNPC giao, với định hướng vận hành hệ thống điện an toàn, ổn định, đảm bảo độ tin cậy cung cấp điện cho khách hàng làm mục tiêu hàng đầu.